Tækifærissinnaður lögmaður stökk inn í tómið og breytti öllu. Ekki ætla ég að gagnrýna hann fyrir að grípa tækifærið, en þetta var ákaflega óheiðarlegt, þar sem málið átti ekki við. Hvort hann vissi það, veit ég ekki, en mig grunar að svo sé. Málflutningur hans var síðan fullur af rangfærslum og hreinum skáldskap.
Segja má, að Sigurmar K. Albertsson hafi nýtt sér óðagotið sem myndaðist eftir dóma Hæstaréttar 16. júní. Málið sem varð fyrir valinu hafði verið stefnt fyrir Héraðsdóm Reykjavíkur, þar sem búið var að setja á það dómara, lántakinn var búinn að ráða sér lögfræðing, búið var að birta dómkröfur. Það má því segja að:
Lýsing/Sigurmar völdu málið og dómskröfurnar.
Lýsing/Sigurmar völdu verjandann í málinu.
Lýsing/Sigurmar völdu dómarann í málinu.
Lýsing greiddi allan málskostnað fyrir báðum dómsstigum.
Enda kom það í ljós að ekkert breytist í liðum 1 – 3.
Fleira gerði málið ekki gott:
1. Málið var uppgjörsmál, þar sem eingöngu var verið að gera upp fortíðina og engar framtíðargreiðslur yrðu af láninu.
2. Lánið er tekið 21. nóvember 2007, greitt er af því til febrúar 2009 eða í 15 mánuði og bifreiðinni, sem keypt hafði verið, var skilað 28. júlí 2009. Greiðslusagan er því stutt og hún nær eingöngu yfir tímabil, þegar gengið lækkar mikið og þar með hækkaði gengistryggður höfuðstóll lánsins allan lánstímann.
3. Lýsing fjármagnaði lán sín með lántöku hjá aðila sem ekki fór í slit. Lýsing var því í raun og veru með skuldir sem greiða þurfti að fullu til baka, nema fyrirtækið næði samningum við lánadrottna sína.
4. Það sem mestu skipti og hefði átt að útiloka að hægt væri að nota dóminn sem fordæmisgefandi fyrir öll önnur lán varðandi vexti áður gengistryggðra lána, að málið fjallaði að öllu leyti um greiðslur sem þegar höfðu verið inntar af hendi eða voru gjaldfallnar áður en dómar gengu í Hæstarétti 16. júní 2010. Eins og Hæstiréttur viðurkenndi í febrúar 2012, þá gekk niðurstaða dóms H 471/2010 (vaxtadómur) um afturvirkni gegn ákvæði stjórnarskrárinnar og því hefði dómsniðurstaða ekki átt að taka til breytinga á vöxtum.
Þegar kemur að niðurstöðu Hæstaréttar þá eru nokkur atriði sem skipta mestu og vekja furðu:
1. Hæstiréttur ákvað að fjármálafyrirtækið hefði orðið fyrir forsendubresti við það að það veita lán með ólöglegri gengistryggingu.
2. Hæstiréttur ákvað að víkja til hliðar ófrávíkjanlegri grein vaxtalaga nr. 38/2001 og dæma eftir frávíkjanlegri grein laganna! Í 2.gr. laganna segir: „Ákvæði II. og IV. kafla laga þessara gilda því aðeins að ekki leiði annað af samningum, venju eða lögum. Einnig verður vikið frá öðrum ákvæðum laganna að því marki sem þar er kveðið á um. Þó er ávallt heimilt að víkja frá ákvæðum laganna til hagsbóta fyrir skuldara.“ 18.gr. sem allt gengur út á, er því ófrávíkjanleg, þ.e. ekki er hægt að túlka hana á annan hátt en þar segir. Henni var samt snúið á haus, en hefði átt að skýra hana og nota á sama hátt og Aðalsteinn nefnir í fyrra álitinu sínu.
3. Hæstiréttur ákvað að líta á sem áhrif dómanna frá 16. júní væri honum óviðkomandi að öðru leyti en því, að gengistryggingin væri ólögleg. Hann komst að þeirri niðurstöðu að skuldari væri að græða á dómnum, vegna þess að hann var að borga minna, en hann hefði gert, ef gengistryggingin hefði verið lögleg. Hvernig hann komst að þessari niðurstöðu er síðan athugunarefni út af fyrir sig og er dæmi um samtrygginguna í íslensku samfélagi.
4. Hæstiréttur trúði þeirri fullyrðingu lögmanns Lýsingar, að lántaka hefði ekki boðist óverðtryggt lán með sömu kjörum. Ég fékk óverðtryggt, vaxtalaust lán hjá Lýsingu árið 2005, sem þýðir að Lýsing var bara víst að bjóða svona lán. Auk þess voru lánskjörin samningsatriði milli bílasölunnar og Lýsingar sem lántaki bara gekk að. Bílalán voru bara afurð sem bílasölur buðu upp á, en ekki lán sem lántaki fór til fjármögnunarfyrirtækis til að taka. Þrátt fyrir þetta sest Hæstiréttur í sæti sérfræðings um lánskjör.
5. Hvorki héraðsdómur né Hæstiréttur báðu um sannanir fyrir fullyrðingum lögmanns Lýsingar um lánskjör. Ekki voru lagðar fram upplýsingar frá bílasölunni eða öðrum fjármögnunarfyrirtækjum. Báðir dómstólar létu mata sig á staðlausum fullyrðingum.
6. Bæði dómstig trúðu því, að ekki væri hægt að hafa Libor-vexti tengda við skuld í krónum. Þetta er fjarstæða, því þetta er auðveldlega hægt. Hluti lánsins ber einfaldlega tiltekið vaxtaviðmið og hluti lánsins annað vaxtaviðmið.
7. Hæstiréttur hafði í raun ekki val, samkvæmt lögum, að nota 4.gr. laga nr. 38/2001, eins og hann gerði. Ástæðan er fyrst og fremst vegna 36.gr. c í lögum 7/1936, þar sem segir: „Ef slíkum skilmála er vikið til hliðar í heild eða að hluta, eða breytt, skal samningurinn að kröfu neytanda gilda að öðru leyti án breytinga verði hann efndur án skilmálans.“ Lítill vandi var að efna áður gengistryggða samninga án gengistryggingarinnar. Þeir hefðu orðið óverðtryggðir með Libor-vöxtum og vaxtaálagi. Vaxtaálagið var breytilegt og hefðu lánveitendur einfaldlega getað breytt því til að hækka vextina umfram það sem þeir voru.
Sumir bankar voru bara alls ekki með Libor-vexti og er því með ólíkindum, að slík lán hafi verið látin falla undir fordæmi vaxtadómsins. SP-fjármögnun var með sérútbúna vexti. Kaupþing notaði kjörvexti sem mátti breyta á 3ja mánaða fresti og bankinn mátti líka breyta vaxtaálaginu.
8. Hæstiréttur valdi kröfu með afturvirk áhrif og dæmdi skuldara til að greiða meira ofan á þegar greidda gjalddaga. Að fimm bestu dómarar Hæstaréttar hafi ekki áttað sig á þessu, bendir til þess að þeir voru annað hvort ekki vel vakandi með málflutningur fór fram eða voru ákaflega uppteknir við að bæta lögbrjótum að lögbrotið hafi komist upp.