Færslan var fyrst birt á Moggabloggi höfundar 31.10.2011. Efnisflokkur: Viðkvæmni

Guðmundur Gunnarsson, stjórnarmaður í lífeyrissjóðnum Stafir, birtir eftirfarandi ummæli á bloggsíðu sinni á Eyjunni:

Þú ættir að lesa pistilinn aftur Marínó og þú ættir að kynna þér betur afstöðu verkalýðshreyfingarinna til hárra vaxta.

Þú ert búinn að bera ómerkilegar sakir á saklaust fólk, verið með innistæulaust persónuníð um starfsfólk stéttarfélaganna.

Öll stéttarfélögin hafa árum saman barist við það að tekið væri á efnahagsástandinu ogþannig að það væri hægt að ná niður vöxtum og skapa stöðugleika.

Þú ættir að kynna þér hvað verðtrygging er í raun og veru, en það er ljóst af skrifum þínum að þú hefur ákaflega takmarkaða þekkingu á því sem þú skrifar um þau mál.

Þetta var svar við athugasemd minni við pistli Guðmundar. Nú mætti halda að ég hafi verið að fjalla um háa vexti eða minnst á neikvæðan hátt á starfsfólk verkalýðsfélaganna eða verið að fjalla um verðtrygginguna. Nei, ég var að fjalla um hvað hafði komið fram á ráðstefnunni í Hörpu sl. fimmtudag og benda honum á að hann hafi farið með rangt mál, þar sem hann segir í færslu sinni:

Ég var ákaflega undrandi á fréttamati RÚV í gærkvöldi þar sem fram kom að helsta atriði ráðstefnunnar í gær um stöðu efnahagsmála hefðu verið að krónan væri bjarghringur Íslands, auk þess að fyrirlesarar væru furðu lostnir yfir því að íslendingar vildu skipta henni út fyrir Evru.
..Ég veit það núna að svo var og það voru Mr. Wolf og Krugman sem dásömuðu krónuna ekki aðrir.

Hvernig hann fær út allt sem hann segir, m.a. um persónuníð, út frá athugasemd minni skil ég ekki, en hún hljóðar svona:

Hvernig getur þú, Guðmundur, sem ekki sast ráðstefnuna lagt [mat] á fréttamat þeirra sem sátu ráðstefnuna? Ég sat ráðstefnuna og glósaði nokkuð vel hvað menn sögðu. Þú nefnilega snýrð þessu á hvolf. Það voru tveir sem sögðu að við hefðum verið betur sett án krónunnar, en allir aðrir, já, allir aðrir sögðu að það að vera með krónuna hafi komið okkur til góða.

Rauði þráðurinn á ráðstefnunni var: afnema verðtrygginguna (meira að segja Gylfi A sagðist ekki vera sérstakur varðhundur hennar), við erum betur sett með krónuna en evru, ganga þarf hraðar og lengra fram í afskriftum og koma þarf fjárfestingum á fullt.

Margir, bæði innlendir og erlendir ræðumenn, lokuðu augunum fyrir því að endurreisnin hefur kost almenning fót og arm í lækkuðum kaupmætti, atvinnuleysi, stökkbreytingu lána, o.s.frv. Mér tókst að fá Julie Kozack til að hálf biðjast afsökunar á því að hafa skautað yfir það.

Hrunið orsakaðist ekki af því að við höfðum krónuna. Hrunið varð vegna þess að fjármálakerfið var fullt af fólki (bæði hér á landi og erlendis) sem hélt að það væri svo snjallt að það þyrfti ekki að sýna varúð og sýndi því af sér afglapahátt.

Hvergi er í þessum texta hnjóðsorð um starfsmenn stéttarfélaganna, persónuníð, "ómerkilegar sakir á saklaust fólk" eða fjallað um verðtrygginguna sjálfa. Ég fjalla um skoðanir sem komu fram hjá frummælendum á ráðstefnunni í Hörpu og bæta síðan við ábendingu um að orsakir hrunsins eru mannanna verk.

Nú ef Guðmundur skyldi vera að vísa til eldri ummæla minna og noti tækifærið til að hnýta í þau, þá hef ég ALDREI verið með persónuníð um starfsmenn stéttarfélaganna. Ég kannast raunar ekki við að hafa nokkru sinni minnst á nafngreinda starfsmenn stéttarfélaga. Skora ég á Guðmund að benda á þessi ummæli mín.

Kannski er Guðmundur að vísa til ummæla minna um að áður en verðtryggingin kom inn, þá hafi "karlar af kajanum" haft umsjón með ávöxtun lífeyrissjóðanna. Þetta er ekki gagnrýni á þá sem stóðu í þessu, heldur ábending um að "karlar af kajanum" eru ekki best til þess fallnir að sinna slíku starfi. Ég er að benda á þá brotalöm sem var í starfsemi lífeyrissjóðanna, ekki stéttarfélaganna, á þessum árum. Kannski er Guðmundur líka að benda á gagnrýni sem ég hef beint að Gylfa Arnbjörnssyni, en hann fer ekki fyrir neinu stéttarfélagi svo ég viti til og hann er ekki starfsmaður stéttarfélags. Hann er örugglega aðili að stéttarfélagi, en mér vitanlega er ekki í stjórn neins. Hann er forseti ASÍ, en ASÍ er ekki stéttarfélag. ASÍ er samtök stéttarfélaga og raunar eru félögin ekki beinir aðilar ASÍ heldur eru þau aðilar að landssamtökum sínum og síðan eru landssamtökin aðilar að ASÍ. Á þessu eru sjö undantekningar og um þau félög hef ég aldrei fjallað í pistlum mínum. Sýndu mér nú, Guðmundur, hvar ég hef farið með persónuníð um starfsmenn stéttarfélaga. Ég bíð spenntur.

Hvað er verðtrygging?

Varðandi ábendingu Guðmundar um að ég eigi að kynna mér verðtrygginguna og um hvað hún er í raun og veru, þá vill svo til að ég veit ýmislegt um verðtrygginguna. Gott væri að Guðmundur skýrði út um hvað hún er í raun og veru að hans mati.

Svo ég rifji upp, þá var verðtryggingunni ætlað á sínum tíma að verja sparnað, lán og laun fyrir því að brenna upp á báli verðbólgunnar. Nákvæmlega það er verðtrygging. Verðtryggingu var ætlað að viðhalda verðmæti sparnaðar, lána eða launa í samræmi við breytingar á verðlagi samkvæmt samræmdri vísitölu. Verðtrygging er líka sjálfvirk aðferð fyrir fjárfesta að viðhalda verðmæti eignasafna sinna. Hún er sjálfvirk aðferð til að skapa misvægi milli tekna fólks og útgjalda. Hún er sjálfvirk leið til að færa eignir fólks frá því til kröfuhafa. Hún er loks sjálfvirk leið til að leggja allan kostnað af verðsveiflum á lántakann, en gera lánveitandann alveg stikkfrí gagnvart því að viðhalda efnahagslegum stöðugleika. En þetta er líklegast ekki skilningurinn sem "varðhundar verðtryggingarinnar" vilja að haldið sé á lofti.

Verðtryggingu var ætlað stórt hlutverk. En henni var ekki ætlað að stuðla að endalausri eignatilfærslu frá almenningi til fjármagnseigenda. Minnst þrisvar hafa orðið slíkar kollsteypur í íslensku efnahagslífi, síðan verðtryggingin var tekin upp, að nánast öll eignamyndun fólks í húsnæði þess hefur horfði. (Ég geri grín af því að í hvert sinn sem mín hógværu námslán (ég fékk um 1.400.000 kr. í námslán árin 1985 til 1988) komast niður í 1.700.000 kr., þá kemur verðbólguskot sem skýtur þeim upp í 2.200.000 kr. Eftir að hafa greitt af lánunum í 20 ár, þá skulda ég ennþá álíka tölu og þegar ég byrjaði að greiða af þeim.) Já, ég veit alveg út á hvað verðtrygging gengur.

Nú segir vafalaust einhver að verðtrygging sé mikilvæg fyrir lífeyrissjóðina. Það er kjaftæði. Ekkert samhengi er milli þess að vera með markmið um 3,5% raunávöxtun og að þjóðfélagið þurfi að vera verðtryggt. Slíkt er bara þægileg útskýring þeirra sem vilja halda í verðtrygginguna. Fyrir utan að 3,5% raunávöxtunin er bara viðmiðunartala, eins og sést á því að fjölmargir lífeyrissjóðir hafa skert réttindaávinning sjóðfélaga á undanförnum árum, m.a. á árunum fyrir hrun, þegar uppsveiflan var á fullu.

Mig langar að benda á staðreynd sem þeir sem mæra verðtrygginguna í balk og fyrir viðrast ekki átta sig á:

3,5% raunávöxtun er hægt að ná án verðtryggingar og verðtrygging tryggir ekki 3,5% raunávöxtun.

Greinilegt er að Guðmundur er að gagnrýna hugmyndir mínar, Hagsmunasamtaka heimilanna og fleiri um afnám verðtryggingar. Hann bara gerir eins og margir aðrir og sleppir seinni hluta setningarinnar. Við viljum nefnilega afnema verðtryggingu af lánum til heimilanna. Aldrei hefur verið amast við því að aðrir geti verið með verðtryggðar fjárskuldbindingar. Við segjum að þeir einir eigi að vera með verðtryggðar skuldbindingar sem eru með verðtryggðar tekjur. Sömu reglur eiga að gilda um þá, sem taka verðtryggð lán, og fjármálastofnanir. Viðkomandi þarf að geta náð verðtryggingarjöfnuði innan eðlilegra vikmarka, þ.e. munurinn á verðtryggðum skuldbindingum og tekjum má aðeins vera innan þessara vikmarka. Þannig var þetta þegar verðtryggingu var komið á með Ólafslögum. Bæði tekjur og lán voru verðtryggð. Síðan var annarri hlið jöfnuðarins kippt í burtu, eftir það báru lántakar kostnaðinn af hagsveiflum.