Færslan var fyrst birt á Moggabloggi höfundar 16.8.2011. Efnisflokkur: Verðtrygging

Stjórnvöldum og fjármálafyrirtækjum var boðinn góður kostur í janúar 2009. Að færa höfuðstól og greiðslubyrði húsnæðislána niður í þá stöðu sem hún var í ársbyrjun 2008 að viðbættum 4% verðbótum. Þessu var hafnað af yfirgengilegum hroka. Ekki þótti ástæða til að ræða þessa heimskulegu tillögu Hagsmunasamtaka heimilanna, enda litu fjármálafyrirtækin svo á að hægt væri að hunsa samtökin.

En samtökin létu ekki þagga niður í sér. Á vormánuðum 2009 héldu þau á lofti þeirri skoðun að gengistrygging væri ólöglegt form verðtryggingar. Aftur var þessi skoðun samtakanna og fleiri góðra manna þöguð í hel. Seðlabanki Íslands gerðist meira að segja svo grófur að fela lögfræðiálit aðallögfræðings síns sem tók undir skoðun HH og Björns Þorra Viktorssonar um ólögmæti verðtryggingarinnar. Þáverandi efnahags- og viðskiptaráðherra sagði fólki bara að fara í mál, þrátt fyrir að lögfræðiálit aðallögfræðings Seðlabanka Íslands hefði legið í marga mánuði inni í ráðuneytinu.

Niðurstaðan var náttúrulega sú að við hjá Hagsmunasamtökum heimilanna höfðum rétt fyrir okkur. Hæstiréttur kvað upp sinn úrskurð 16. júní 2010. Vandinn við þann úrskurð var hve augljós niðurstaðan var hefur einn viðmælandi minn eftir einum hæstaréttardómara.

Svo merkilegt sem það nú er, þá höfum við hjá Hagsmunasamtökum heimilanna nánast alltaf rétt fyrir okkur i túlkunum á lögum, stöðunni í þjóðfélaginu, áhrifum af úrræðum og úrræðaleysi stjórnvalda og lausnum bankakerfisins. Ég man bara ekki eftir einu einasta atriði, þar sem álit samtakanna eða einstakra stjórnarmanna í opinberu nefndarstarfi hefur reynst rangt. Gott væri að fá ábendingar, ef mig misminnir, þar sem minni mitt á stundum til með að bregðast mér.

Ég hef svo sem ekki lagst yfir þetta varðandi verðtrygginguna til að reikna út mismuninn, en það sem ég hef skoðað bendir til þess, að ekki sé lagastoð fyrir þeirri reikniaðferð sem notuð er. Aftur á móti gaf Seðlabankinn út reglur á sínum tíma um framkvæmd útreikninganna, en þær ganga lengra en lögin segja til um.

Nú fær örugglega einhver kvíðakast fyrir hönd Íbúðalánasjóðs. Íbúðalánasjóður getur ekki staðið undir þessu. Málið er að hann þarf ekki að standa undir þeirri leiðréttingu sem gæti átt sér stað. Aftur á móti þurfa eigendur skuldabréfa sjóðsins að standa undir leiðréttingunni og þar eru lífeyrissjóðirnir langsamlega stærstir.

Ég veit svo sem ekki hvernig þetta endar, en vafalaust mun Alþingi setja afturvirk lög til að redda málunum. Búið að reyna það einu sinni og gekk svona glimrandi vel, þannig að best er að reyna það aftur. Nema í þetta sinn munu afturvirk lög ekki duga.

Ætli staðan væri önnur, ef stjórnvöld og fjármálafyrirtækin hefðu gengið til samninga á grunni krafna HH í febrúar eða mars 2009? Í stað endalausra dómsmála og óvissu, væri líklegast kominn á stöðugleiki í þjóðfélaginu og endurreisnin löngu hafin. Fólk og fyrirtæki væri að mestu leiti í góðum málum og ríkissjóður mun betur staddur en hann er núna. Já, bara ef leið samninga, ekki yfirgangs, hefði verið valin.

Færslan var skrifuð við fréttina: Umboðsmaður kannar útreikninga