Færslan var fyrst birt á Moggabloggi höfundar 3.12.2010. Efnisflokkur: Afskriftir, Ákvörðunargreining

Á háskólaárum mínum í Bandaríkjunum fékk hópur, sem ég var í, einu sinni það verkefni að meta kostnað við lagfæringu á biluðu kerfi. Viðkomandi fyrirtæki stóð frammi fyrir því að mjög dýr vél var ekki að virka og meta átti kosti aðgerða. Einn var að gera við vélina, annar að skipta henni út fyrir nýja. Við skoðun reyndist síðari kosturinn hagkvæmari, þar sem breytingin á vélinni myndi kosta meira en ný vél sem uppfyllti skilyrði. Þessi niðurstaða fór fyrir brjóstið á yfirmönnum, þar sem með því væri að þeirra mati verið að kasta háum upphæðum út um gluggann. Við bentum þeim á að það væri hreinlega rangt. Peningarnir sem fóru í að kaupa vélina væru löngu farnir og því skiptu þeir ekki máli. Þetta væri sokkinn kostnaður. Það eina sem skipti máli væri því kostnaður í framtíðinni.

Þessi saga hefur rifjast aftur og aftur upp fyrir mér á undanförnum 30 mánuðum eða svo. Staða fjármálafyrirtækja er nefnilega sú, að þau standa frammi fyrir sokknum kostnaði. Ákveðinn hluti lána í lánasöfnum þeirra er glatað fé, sokkinn kostnaður. Það skiptir því engu máli hvaða brögðum fjármálafyrirtækin beita, þessi peningur mun ekki rata inn á reikninga þeirra. Þetta vita þau mjög vel, enda er bókfært virði þessara lána mun lægra en innheimtuvirði. Það skiptir heldur ekki máli, að bankarnir hafi ekki þegar notað afsláttinn í eitthvað annað, sokkni kostnaður vegna annarra lána hverfur ekki, þó menn hafi notað allan afsláttinn. Í þeim tilfellum verða bankarnir annað hvort að bera þennan kostnað sjálfir eða snúa sér til kröfuhafa og gera þeim grein fyrir stöðunni.

Þær aðgerðir sem ríkisstjórnin og fjármálafyrirtækin kynntu í dag snerust að miklu leiti um að viðurkenna sokkinn kostnað. Það má því með sanni segja, að þær kosti ekki neitt, ef notuð er röksemdarfærslan að ofan um biluðu vélina. Kostnaður bankanna vegna lánanna er allur löngu fallinn til. Ok, hugsanlega er eitthvað smávegis að bætast við. Arnar Sigurmundsson viðurkenndi að það væru vanskil og útlánatöp og þar með væri þar sokkinn kostnaður. Íbúðalánasjóður viðurkennir að sokkinn kostnaður hans sé a.m.k. 25 ma.kr.

Út frá því að sokkinn kostnaður eigi ekki að kostnaðarmetast í nýrri ákvörðun, þá er "kostnaður" fjármálafyrirtækjanna, lífeyrissjóðanna og Íbúðalánasjóðs af aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar vel innan við 40 ma.kr., þar af eru 16 ma.kr. vegna hærri vaxtabóta.

Færslan var skrifuð við fréttina: Kostar banka og sparisjóði 90 milljarðar